Günümüzde marketlerde, kitapçılarda ve çevrimiçi platformlarda kolayca erişilebilen hazır satılan gözlükler, pratik çözümler sunar gibi görünse de, göz sağlığı açısından ciddi riskler barındırmaktadır. Bu makalede, uzman görüşlerine dayanarak bu tür gözlüklerin potansiyel zararlarını ve dikkat edilmesi gereken noktaları ele alacağız.
İçindekiler
Hazır Gözlüklerin Potansiyel Zararları
Hazır gözlükler, özellikle ekonomik ve hızlı bir çözüm gibi görünse de, uzun vadeli kullanımlarda göz sağlığı üzerinde çeşitli olumsuz etkiler oluşturabilir. İşte bu zararları detaylı biçimde ele alıyoruz:
Kişiye Özel Olmayan Tasarım
Hazır gözlükler, standart üretim ölçülerine göre tasarlanır. Oysa her bireyin:
- Gözler arası mesafesi,
- Sağ ve sol gözdeki kırma kusuru farkı,
- Gözlük sap uzunluğu ve burun kemeri yapısı
kişisel farklılıklar içerir. Bu farklar göz önüne alınmadığında, özellikle uzun süreli kullanımlarda şu sorunlar oluşabilir:
- Göz yorgunluğu
- Baş ağrısı
- Görme bulanıklığı
- Denge problemleri ve baş dönmesi
Kalitesiz Cam Malzemeleri
Hazır gözlüklerde kullanılan camlar çoğunlukla düşük kaliteli plastik veya akrilik malzemelerdir. Bu camlar:
- Işığı düzgün şekilde kırmaz,
- Renk sapmalarına neden olabilir,
- Gözlerde yanma ve batma hissi oluşturabilir.
Ayrıca bu gözlüklerin çoğu UV (ultraviyole) koruması içermez. Gözleri güneşin zararlı ışınlarına karşı koruyamayan camlar, uzun vadede katarakt, makula dejenerasyonu gibi hastalıklara zemin hazırlayabilir.
Yanlış Numaralı Gözlük Kullanımı
Hazır gözlükler çoğunlukla +1.00, +1.50, +2.00 gibi standart numaralarda üretilir. Oysa ki bir gözün +1.25, diğer gözün +2.00 olduğu durumlar oldukça yaygındır. Bu durumda:
- Her iki göz eşit seviyede netlik elde edemez,
- Beyin, iki farklı görüntüyü birleştirmekte zorlanır,
- Uzun vadede göz tembelliği gelişebilir.
Bu fark edilmeden kullanılan gözlükler, mevcut görme bozukluğunun ilerlemesine de neden olabilir.
Gözlük Merkezlemesinin Eksikliği
Gözlük camlarında “optik merkez” adı verilen, ışığın en doğru şekilde kırıldığı bir nokta vardır. Bu merkez noktası, her bireyin pupila (gözbebeği) hizasına denk gelecek şekilde özel ölçülür. Hazır gözlüklerde bu ayar yapılmadığı için:
- Optik merkez kayar,
- Göz kasları fazla çalışmak zorunda kalır,
- Yorgunluk, bulanıklık, odaklanma sorunları oluşur.
Göz Hastalıklarının Gözden Kaçırılması
Hazır gözlük kullanımı, bireyin doktora gitme ihtiyacını ertelediği için bazı ciddi göz hastalıklarının teşhis edilmesini geciktirebilir:
- Glokom (göz tansiyonu)
- Retina yırtılması
- Diyabetik retinopati
- Keratokonus
Bu hastalıkların erken teşhisi tedavi için kritik önemdedir. Hazır gözlüklerle bu fırsat kaçabilir.
Çocuklar ve Yaşlılar İçin Risk Daha Büyük
Özellikle gelişme çağındaki çocukların ve 60 yaş üzeri bireylerin göz yapıları çok daha hassastır. Bu gruplarda hazır gözlük kullanımı:
- Göz gelişimini olumsuz etkileyebilir,
- Dikkat bozukluğu, okuma zorluğu yaratabilir,
- Yaşlılarda denge kaybı ve düşme riskini artırabilir.
Uzman Görüşleri
Hazır gözlüklerin kullanımına dair pek çok uzman görüşü, bu ürünlerin kısa vadeli rahatlık sunsa da uzun vadede göz sağlığı üzerinde ciddi riskler barındırdığını ortaya koymaktadır. Göz hastalıkları uzmanları, optisyenler ve akademisyenlerin değerlendirmeleri, bu ürünlere temkinli yaklaşılması gerektiğini göstermektedir.
Dr. Şeyda Atabay (Göz Hastalıkları Uzmanı)
Kaynak: drseydaatabay.com
Dr. Atabay, sokakta satılan gözlüklerin büyük çoğunluğunun kalitesiz cam içerdiğini belirtiyor. Bu gözlüklerin:
- Homojen ışık kırma özelliği taşımadığını,
- Saydamlık ve nötrlük açısından yetersiz olduğunu,
- Özellikle çocuklarda geri dönüşü olmayan göz tembelliğine yol açabileceğini
vurguluyor. Ayrıca bu tarz gözlüklerin, mevcut göz bozukluğunu daha da kötüleştirme riski taşıdığını ifade ediyor.
Memorial Sağlık Grubu
Memorial Sağlık Grubu tarafından yayımlanan bir makalede, hazır gözlüklerin kişisel ölçüler göz önüne alınmadan üretildiği ve bu durumun:
- Gözler arası mesafenin doğru ayarlanmaması,
- Göz kaslarının dengesiz çalışması,
- Odaklanma zorluğu ve baş ağrısı gibi belirtiler
gibi sorunlara yol açtığı açıklanıyor. Ayrıca bu gözlüklerin UV filtresi içermediği takdirde güneşe karşı koruma sağlamadığına dikkat çekiliyor.
Kaynak: memorial.com.tr
Taylan Küçüker (Gözlükçüler ve Optisyenler Birliği Yönetim Kurulu Üyesi)
Kaynak: optisyeninsesi.com
Küçüker’e göre hazır okuma gözlükleri “geçici kullanım dışında kesinlikle önerilmemektedir.” Özellikle yaşa bağlı presbiyopi (yakını görememe) yaşayan bireylerin doktora danışmadan bu tür gözlükleri kullanmaları:
- Görme bozukluklarının ilerlemesine,
- Yanlış odaklamaya bağlı baş ağrısı ve mide bulantısına,
- Gözlük bağımlılığına
neden olabileceğini belirtmektedir. Ayrıca bu tarz gözlüklerin, göz hastalıklarının teşhisini geciktirme tehlikesi bulunduğuna dikkat çeker.
Prof. Dr. Banu Coşar (Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı)
Kaynak: hurriyet.com.tr sağlık bölümü
Prof. Dr. Coşar, özellikle marketlerde satılan düşük maliyetli gözlüklerin çoğunun kalibrasyonunun hatalı olduğunu belirtiyor. Bu gözlüklerde:
- Cam merkezlerinin yanlış hizalandığı,
- Sağ ve sol camın numara farkının genellikle göz ardı edildiği,
- Yüz anatomisine uygunluk bulunmadığı
gibi teknik eksikler bulunduğunu ifade ediyor. Ayrıca, “gözlük kişiye özel bir tedavi aracıdır; reçetesiz rastgele kullanmak ciddi sonuçlar doğurabilir” uyarısında bulunuyor.
Prof. Dr. Mustafa Ataş (Göz Hastalıkları Uzmanı – UV Etkileri Üzerine Çalışmalar)
Kaynak: profdrmustafaatas.com.tr
Hazır gözlüklerin önemli bir kısmında UV koruma özelliği olmadığını belirten Prof. Ataş, özellikle sahte güneş gözlüklerinin:
- Koruyucu cam görünümüne rağmen zararlı ışınları filtrelemediğini,
- Pupillanın genişlemesine neden olarak göze daha fazla UV girmesine yol açtığını
belirtiyor. Uzun süreli kullanımın ise katarakt, retina hasarı ve sarı nokta hastalığı riskini artırabileceğini vurguluyor.
Doğru Gözlük Seçimi İçin Öneriler
- Göz Muayenesi: Gözlük kullanmadan önce mutlaka bir göz doktoruna muayene olun.
- Kaliteli Cam Tercihi: UV korumalı ve kaliteli camlara sahip gözlükleri tercih edin.
- Kişiye Özel Gözlük: Gözler arası mesafe ve diğer kişisel özelliklerinize uygun olarak üretilmiş gözlükleri kullanın.
- Güvenilir Satıcılar: Gözlüklerinizi optik mağazalarından veya güvenilir satıcılardan temin edin.
Hazır satılan gözlükler, kısa vadede pratik bir çözüm gibi görünse de, uzun vadede göz sağlığınızı olumsuz etkileyebilir. Gözlük seçimi, bireysel ihtiyaçlara göre yapılmalı ve uzman görüşleri doğrultusunda hareket edilmelidir. Göz sağlığınızı korumak için, gözlük seçiminde dikkatli ve bilinçli olmanız büyük önem taşımaktadır.
